کامپوزیت دندان چیست؟
جست و جوی یک ماده ایده‌آل برای ترمیم دندان‌ها، منجر به پیشرفت‌های قابل توجهی در تکنیک‌های دندانپزشکی شده است. کامپوزیت دندان (Composite Veneer) نوعی ماده پرکاربرد در دندانپزشکی به شمار می‌آید که سعی می‌کند مشلاکتی همچون پوسیدگی، رفع فاصله بین دندان، یکدست کردن اندازه دندان‌ها، محافظت از مینای دندان و …. را برطرف کند. کامپوزیت‌ها مواد چسبنده‌ای هستند که پیوندی قوی با مینا و عاج دندان ایجاد می‌کند و به این ترتیب ترمیم دندان را میسر می‌سازند. این ماده مخلوطی از ذرات مختلف از جمله گلاس، کوارتز و رزین آکریلیک است که در حالت معمولی به شکل خمیر در بسته‌بندی‌های سرنگ مانند در دسترس است. این مواد به راحتی وارد حفره‌ها و ناهمواری‌های دندان می‌شود و آن را پر می‌کند. انوع مختلفی از ترکیبات کامپوزیتی وجود دارد که برای ترمیم و زیبایی دندان استفاده می‌شود.این ترکیبات همرنگ دندان‌های طبیعی هستند و فاقد هر گونه ترکیب فلزی است. مواد کامپوزیت در پروسه درمان، زیر نور قرار می‌گیرند و برخورد نور با آن باعث می‌شود که خمیر کامپوزیت سفت و سخت شود.
کاربردهای کامپوزیت دندان
اصلی‌ترین کاربرد کامپوزیت ترمیم دندان است. حفره‌های دندانی یکی از مشکلات بسیار رایج در دندان‌ها است. آنها حفره‌های کوچکی هستند که در اثر پوسیدگی دندان به دلایل مختلف روی سطوح دندانی ایجادشده و ظاهر دندان‌ها را زشت و نامرتب می‌کند. این پوسیدگی‌های دندانی به دنبال تولید اسید توسط پلاک‌ها و باکتری‌های دهان ایجاد می‌شوند و مینای دندان را فرسایش می‌دهد. یکی از کاربردهای کامپوزیت دندان، برای پرکردن همین حفره‌های دندانی است. مواد کامپوزیتی به‌راحتی می‌توانند وارد این حفره‌ها شوند و آنها را به‌خوبی پر کنند.
دیگر کاربرد کامپوزیت به‌منظور زیبایی لبخند و بهبود ظاهر دندان‌ها است. برای ترمیم دندان‌های شکسته یا دندان‌هایی که عاج آنها دچار سایش شده‌است، از کامپوزیت‌ها استفاده می‌شود. علاوه بر این به‌منظور ترمیم دندان‌های شکسته، دندان‌های فاصله‌دار و دندان‌های نامرتب هم کامپوزیت‌ها کاربرد دارند.
کامپوزیت دندان‌شکسته یا کامپوزیت دندان فاصله‌دار تنها برای اهداف زیبایی ظاهری نیست. این تکنیک جزئی از روش‌های درمانی است و از آنها برای درمان دندان‌درد و رفع مشکلات دهان و فک هم استفاده می‌شود. کاربرد مهم دیگر کامپوزیت حفظ دوام و سلامت دندان‌ها است تا مانع پوسیدگی‌های احتمالی بعدی شود.
دیگر کاربرد ترمیمی تکنیک کامپوزیت، کامپوزیت دندان کج و سایر بدشکلی‌های دندان است. به‌این‌ترتیب دندان‌ها صاف و یکدست‌تر خواهند شد.
کامپوزیت برای سفیدی دندان هم کاربرد دارد. از آن برای اصلاح نامرتبی دندان‌ها هم استفاده می‌شود. از تکنیک‌های کامپوزیت دندان می‌توان برای روکش‌کردن تمام دندان‌ها استفاده کرد یا اینکه تنها برای برخی از دندان‌ها از این ترکیبات بهره برد. کامپوزیت دندان نیش، کامپوزیت دندان خرگوشی و کامپوزیت دندان جلو از جمله پرکاربردترین‌هاست.
کامپوزیت‌های دندانی در هر نوعی که باشند، تأثیر بسیار زیادی بر زیبایی ظاهری افراد خواهند داشت و موجب افزایش اعتماد به نفس افراد شده و زیبایی لبخند آنها را دو چندان خواهد کرد. برای درک بهتر تأثیر دندان کامپوزیت شده در چهره فرد، بهتر است یک عکس قبل از کامپوزیت را با عکس بعد از کامپوزیت دندان مقایسه کنید تا به تأثیر این روش روی زیبایی چهره افراد پی برد.
اما همان‌طور که گفته شد، کامپوزیت‌های دندانی تنها برای زیبایی ظاهری استفاده نمی‌شوند. علاوه‌بر زیبایی نمی‌توان تأثیر کامپوزیت در افزایش سلامت دهان و دندان را انکار کرد. جلوگیری از شکستن دندان‌ها، پیشگیری از فرسایش و پوسیدگی دندانی و رفع دندان‌دردهای ناشی از فاصله بین دندان‌ها، از جمله این موارد است. خصوصا کامپوزیت دندان‌شکسته یا کامپوزیت دندان کج یا پوسیده، تأثیر بسیار زیادی در جلوگیری از شکستگی و خرابی دندان‌های فرد خواهد داشت.
انواع کامپوزیت دندان
تکنیک‌ها و متریال‌های مختلف موجب شده‌است تا در حال حاضر انواع کامپوزیت دندان را داشته باشیم که هر یک کاربرد ویژه‌ای دارد و برای هر دندانی مناسب نیست. دندانپزشک بر اساس نوع دندان‌ها، شرایط و سبک زندگی افراد و تعداد دندان‌هایی که نیاز به روکش‌های کامپوزیتی دارند، بهترین نوع کامپوزیت دندان را برای افراد انتخاب می‌کند.
انواع کامپوزیت‌های دندانی شامل موارد زیر می‌شود:
- روکش‌های سرامیکی یا پرسلن
- رزین کامپوزیت‌ها که خود شامل موارد زیر می‌شود:
- ماکروفیل ها
- میکروفیل ها
- هیبریدها شامل:
- نانو هیبریدها
- میکرو هیبریدها
- هیبریدهای معمولی
- کامپوزیت IPS
دسته‌بندی دیگر، دسته‌بندی کامپوزیت‌ها بر اساس محل استفاده و نوع آنها است. انواع کامپوزیت‌های خلفی، کامپوزیت‌های قدامی، ونیر کامپوزیت مایع و غیره در این دسته‌بندی قرار می‌گیرند. علاوه بر این، آنها را بر اساس برند سازنده هم دسته‌بندی می‌کنند.
تمام این کامپوزیت‌ها برای اهداف مختلف مورداستفاده قرار می‌گیرند. در نهایت تمام آنها برای زیبایی دندان با کامپوزیت و رفع مشکلات مختلف مدنظرند. در ادامه برخی از این انواع کامپوزیت دندان را بیشتر بررسی می‌کنیم.
۱- روکش سرامیکی یا پرسلن
پرسلن ها نوعی مواد سخت سرامیکی بخصوص هستند که از آنها برای ترمیم دندان‌ها و افزایش زیبایی آنها استفاده می‌شود. برای استفاده از این تکنیک نیاز به قالب‌گیری‌های تخصصی و اندازه‌گیری‌های کامپیوتری است. تمام قالب‌ها به صورت اختصاصی برای مراجعه‌کننده ساخته می‌شوند. بیشتر کاربرد این روکش‌های پرسلن برای ترمیم دندان‌های قدامی و خلفی و رفع مشکلات جدی‌تر دندان‌ها است.
۲- رزین کامپوزیت
با توسعه ترکیبات رزین‌های اکریلیکی، این ترکیبات با ذرات معدنی تغییرشکل‌یافته و با پایه پلیمرهای رزینی، مبنایی برای ترمیم‌های دندانی شدند. این دسته از مواد را به صورت کلی با نام رزین‌های کامپوزیتی می‌شناسند. آنها یک ترکیب پرکننده معدنی و یک‌پایه رزینی دارند که باید باقدرت بالا و خواص فیزیکی مناسب به دندان‌ها باند شوند.
آنها را معمولا بر اساس اندازه، مقدار و ترکیب پرکننده معدنی طبقه‌بندی می‌کنند. نوع اولیه این کامپوزیت‌ها را با نام کامپوزیت معمولی می‌شناسند. انواع دیگر آنها شامل کامپوزیت‌های میکروفیل، کامپوزیت‌های ماکروفیل، کامپوزیت‌های هیبریدی و نانو هیبرید می‌شوند. علاوه بر این، آنها را بسته به ویژگی‌های جابه‌جایی که دارند به انواع کامپوزیت‌های روان و بسته‌بندی هم طبقه‌بندی می‌کنند. متریال مورداستفاده در ساخت هر یک از این کامپوزیت‌ها متفاوت است و اندازه‌های متنوعی دارند. برخی از آنها ذرات ریزتری دارند. دوام و نحوه ااستفاده از آنها هم با هم متفاوت است.
۳- کامپوزیت‌های IPS
دسته دیگر انواع کامپوزیت‌های مورداستفاده در دندانپزشکی، کامپوزیت‌های IPSهستند. این نوع کامپوزیت‌ها را به‌عنوان جدیدترین نمونه‌های مورداستفاده در لیست خدمات دندانپزشکی در نظر می‌گیرند. دوام و استحکام بسیار بالاتری دارند و به دلیل ماهیت و ساختاری که دارند، در مقایسه با سایر نمونه‌های کامپوزیت دندان قبلی بیشتر با لثه‌ها سازگارند. ازاین‌رو بروز مشکلاتی مانند عفونت لثه یا مشکلات ناشی از آن کمتر در این نمونه کامپوزیت‌های دندانی دیده می‌شود.
